Lösemi Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
Kanser denince akla genellikle organlara özgü hastalıklar gelse de, bazı kanser türleri doğrudan kanı ve kemik iliğini etkiler. Bunların başında gelen lösemi, yani halk arasında bilinen adıyla kan kanseri, kan üretiminden sorumlu hücrelerin kontrolsüz biçimde çoğalmasıyla ortaya çıkan ciddi bir hastalıktır.
Lösemi Ne Anlama Gelir?
Lösemi, vücudun bağışıklık sistemi için hayati önem taşıyan beyaz kan hücrelerinin (akyuvarların) normalden fazla ve anormal şekilde üretilmesiyle ortaya çıkar. Bu hücreler olgunlaşmadan kana karıştıkları için sağlıklı hücrelerin işlevini yerine getirmesine engel olurlar. Aynı zamanda, kırmızı kan hücrelerinin ve trombositlerin üretimini de baskılayarak bağışıklık sisteminin çökmesine, kansızlığa ve kanama bozukluklarına yol açabilir.
Lösemi Türleri Nelerdir?
Lösemi, hastalığın gelişim süreci ve etkilediği hücre türüne göre sınıflandırılır:
Akut Lösemi: Hızlı seyreden bir formdur. Kısa sürede yayılır ve hemen tedaviye başlanmazsa hayatı tehdit edebilir. En çok çocuklarda görülen türü Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL) iken, yetişkinlerde sık rastlanan tür Akut Miyeloid Lösemi (AML)’dir.
Kronik Lösemi: Bu tür, yavaş ilerler ve yıllarca fark edilmeden kalabilir. Olgunlaşmış hücrelerin sayıca artmasıyla seyreder. Kronik Lenfositik Lösemi (KLL) ve Kronik Miyeloid Lösemi (KML) olarak iki ana gruba ayrılır.
Her lösemi türünün seyri, belirtileri ve tedavi protokolü farklıdır. Bu nedenle doğru tanı çok önemlidir.
Löseminin Belirtileri Nelerdir?
Lösemi belirtileri, hastalığın türüne ve vücuttaki yayılımına göre değişiklik gösterebilir. Ancak yaygın olarak gözlemlenen semptomlar şunlardır:
Sürekli yorgunluk ve halsizlik
Nedensiz ateş ve gece terlemeleri
Lenf bezlerinde büyüme (boyun, koltuk altı, kasık)
Deri altında kolay morarma, sık burun ve diş eti kanamaları
Kemik ve eklem ağrıları
Kilo kaybı ve iştahsızlık
Soluk cilt ve nefes darlığı
Bu belirtiler başka hastalıklarla karıştırılabilir, bu yüzden uzun süren şikayetlerde bir hekime başvurmak oldukça önemlidir.
Lösemi Neden Olur?
Lösemi nedenleri kesin olarak bilinmemekle birlikte bazı faktörlerin riski artırdığı bilinmektedir:
Genetik yatkınlık: Ailede lösemi öyküsü olan bireylerde risk artar.
Radyasyona maruz kalma: Radyasyon terapisi veya nükleer kazalar gibi yüksek doz maruziyetler etkili olabilir.
Bazı kimyasallarla uzun süreli temas: Özellikle benzen gibi toksik maddeler.
Genetik sendromlar: Down sendromu gibi bazı kalıtsal hastalıklar lösemi riskini artırabilir.
Bağışıklık sistemi zayıflığı: Bağışıklığı baskılayan hastalıklar ya da tedaviler riski tetikleyebilir.
Lösemi Nasıl Teşhis Edilir?
Lösemi teşhisi, çoğunlukla şu testlerle konur:
Tam kan sayımı (CBC): Kandaki hücre sayılarının anormal olup olmadığı belirlenir.
Kemik iliği biyopsisi: İlikten alınan örnekle kanserli hücrelerin varlığı tespit edilir.
Genetik analizler: Hücrelerdeki kromozomal bozukluklar detaylıca incelenir.
Bu testler, löseminin türünü ve tedaviye vereceği yanıtı belirlemek açısından kritik öneme sahiptir.
Lösemi Tedavi Yöntemleri
Lösemi tedavisi, hastanın yaşı, genel sağlık durumu, hastalığın türü ve evresine göre değişiklik gösterir. En yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:
Kemoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek amacıyla ilaç kullanılır.
Radyoterapi: Kanserli hücrelere yüksek doz radyasyon verilerek yok edilmesi sağlanır.
Kök hücre nakli: Sağlıklı ilik nakli ile kan üretimi yeniden düzenlenir.
Hedefe yönelik tedavi: Kanserli hücrelerdeki belirli genetik değişikliklere yönelik özel ilaçlarla uygulanır.
Tedavi süreci genellikle uzun ve disiplinli bir takip gerektirir. Ancak günümüzde gelişen tıbbi imkânlarla birlikte birçok hasta tam iyileşme şansına sahip olabilmektedir.
Sonuç olarak, lösemi, erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen ciddi bir hastalıktır. Özellikle belirtilerin göz ardı edilmemesi, düzenli doktor kontrollerinin yapılması ve bağışıklık sistemini destekleyici bir yaşam tarzı benimsenmesi bu hastalıkla mücadelede büyük rol oynar.
